روغن خوراکی
روغنهای خوراکی را معمولاً از چربیهای نباتی یا حیوانی به دست میآورند. چربیهای نباتی در دمای اتاق مایعند. این نوع روغنها را اغلب از گیاهان، مغز میوه، دانه گیاه و... تهیه میکنند. البته اغلب چربیهای حیوانی در دمای اتاق به حالت جامدند و بنابراین نمیتوان آنها را جزو روغن به حساب آورد. اما برخی جانوران از جمله ماهی و برخی از حیواناتی که در آب و هوای سرد زندگی میکنند، چربی بدنشان به حالت روغن مایع میباشد.
معمولاً از روغن برای سرخ کردن و پختن غذا استفاده میشود. گاهی به منظور نگهداری از مواد غذایی هم به آنها روغن میزنند. روغنهاي معمولي كه در پخت و پز و سالاد مورد استفاده قرار ميگيرند، اسيدهاي چرب اشباع كمتری دارند اما زودتر به نقطه دود ميرسند. روغن سرخكردني نسبت به حرارت مقاوم است اما در مقابل، اسيدهاي چرب اشباع بيشتري دارد. به طور كلي هرچه اسيدهاي چرب اشباع روغن بيشتر باشد به لحاظ تغذيه اي كيفيت كمتري دارد. با اين حال توصيه ميشود كه از روغنهاي معمولي براي حرارت بالا استفاده نشود. به طور کلی لازم است حرارت روغن، چه روغن های معمولی و چه روغن های سرخ کردنی تا حد دود کردن بالا نرود. روغن سرخ کردنی اگرچه مقاومت بالایی نسبت به حرارت دارد اما به هرحال به طریقه مصرف کردن این روغن ها نیز باید توجه داشت.
- روغن آفتابگردان: روغنی است که از دانههای روغنی گل آفتابگردان استخراج میکنند. از این روغن برای مصارف خوراکی استفاده میشود. این روغن، یکی از روغنهای رایجی است که برای سرخ کردن و پختوپز مواد غذایی، کاربرد گستردهای دارد. پس از آن که از دانهٔ آفتابگردان روغن گرفتند، کنجاله آن را برای خوراک دام مورد استفاده قرار میدهند. روغن آفتابگردان حاوی اسیدهای چرب اشباع شده (۵ تا ۱۶ درصد) بوده و باقی اشباع نشده میباشد.
- روغن زیتون: هنگام استخراج روغن زیتون از میوه آن، نیازی به حرارت بالا و فرآیند شیمیایی نیست؛ به کندی فاسد می شود؛ برای پخت غذا در درجه حرارت معمولی مناسب است و در صورت مصرف متعادل، LDL (چربی بد) را کاهش می دهد، بدون اینکه میزان HDL (چربی خوب ) را تغییر دهد، در نتیجه نسبت HDL به LDL را بهبود می بخشد که برای سلامتی بدن مفید است.
- روغن ذرت: روغن ذرت منبع غنی اسیدهای چرب امگا ۶ است. چربی اشباع آن کمی زیاد است و اغلب هیدروژنه (جامد) می شود. روغن ذرت از جوانه گیاه ذرت که یکی از پر کشتترین و مطمئنترین محصولات کشاورزی است، گرفته میشود. به دلیل فراوانی ذرت، این روغن، یکی از ارزانترین روغنهای گیاهی و درنتیجه یکی از رایجترینهاست. روغن ذرت را میتوان با فرآیند پرس مارپیچی، تصفیه و تقطیر گرفت. اگرچه این روش، روغنی را تولید می کند که نقطه دود بالایی دارد که آن را به روغنی عالی برای آشپزی تبدیل میکند، اما خیلی از ترکیبات مفید را از آن میگیرد که در اینصورت، فواید سلامتی آن کم می شود. گفته میشود حتی نوع تصفیه نشده روغن ذرت، چربی و کالری بالایی داشته و نسبت به دیگر روغنهای گیاهی مانند روغن زیتون و روغن بادام، سلامتی کمتری دارد. اگر میخواهید از فواید روغن ذرت بهرهمند شوید، به دنبال انواعی باشید که با سرما پرسشده و نام ارگانیک یا تصفیه نشده دارند. این نوع روغن ذرت، نقطه دود پایینتری دارد اما حاوی چربیهای غیراشباع است که برای سلامتی مفیدند.
- روغن کنجد: روغن کنجد روغن خوراکی حاصل از دانههای کنجد میباشد که یک روغن پخت و پز در کشورهای جنوب هند، چین، ژاپن، خاورمیانه، کره استفاده میشود و همچنین به عنوان یک تقویت کننده عطر و طعم در غذاهای آسیای جنوب شرقی کاربرد دارد. وجود آنتیاکسیدان غنی شده و چربیهای اشباع نشده در روغن کنجد میتواند به کنترل فشار خون کمک کند.
- روغن کلزا: روغنی است که از دانههای کلزا به دست میآید. روعن کلزا به دلیل داشتن اسیدهای چرب اشباع نشده و نداشتن کلسترول از کیفیت تغذیهای بالایی برخوردار است و در شرایط مختلف تنوع زیادی در ترکیب اسیدهای چرب آن مشاهده میشود. کلزا به عنوان یکی از گیاهان دانه روغنی مهم در مناطق معتدله و دارای طیف نسبتاً وسیعی از سازگاری اقلیمی است. کلزاهایی که از آنها روغن استخراج میشود را کانولا مینامند.
البته باید گفت اینکه بعضی روغن ها بهتر از انواع دیگر هستند نباید باعث شود فقط یک یا دو تا از بهترین های آنها را همیشه مصرف کنیم.