وانیل
میوه گیاهی است به نام وانیل. عطر دل پذیر و طعم وانیل آن را به عنصر ضروری در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی ها تبدیل کرده است و اغلب در تهیه دسرها، پودینگ ها و شیرهای طعم دار و ... مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از آن برای شیرین کردن و طعم دادن به قهوه، ماست، بستنی، نوشابه ها، کیک ها و مواد غذایی پخته شده، استفاده می کنند.
درخت وانیل گیاهی است پایا خزنده یا بالا رونده، دارای ساقه سبز دراز، برگ های متناوب، پهن، نرم، ضخیم، بیضی شکل و نوک تیز سبز و تعداد زیادی ریشه های هوایی که از کنار هر برگی بیرون می اید که با کمک آن ها به تنه درختان مجاور می چسبد و بالا می رود.
این گیاه بومی مناطق مرطوب و حاره و در جنگل های مرطوب جنوب شرقی مکزیک و آمریکای مرکزی و هند غربی و آمریکای جنوبی می روید و ساقه های پیچیده ان تا ارتفاع حتی 100 متر نیز ممکن است برسند و تا بالاترین ارتفاع درختان بزرگ جنگلی نیز بالا می رود. ماده معطر وانیل از میوه این گیاه گرفته می شود. میوه آن به شکل غلاف لوبیا است و قبل از اینکه کاملاً برسد آن را می چینند و خشک می کنند در موقع چیدن، میوه ها عطری ندارند ولی پس از اینکه چیده شد در دوران خشک کردن و عمل آوردن ان، عطر مطبوع وانیل در آن ایجاد می شود.
در ایران وانیل را به شکل پودر سفید و تقریباً گران قیمتی می شناسند و از آن استفاده می کنند. این پودر در اصل محصولی شیمیایی است به نام «وانیلین» که بر اساس بو و مزه وانیل اصلی تهیه و تولید می شود و به مقدار زیاد و با قیمت ارزان در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. وانیلین تنها یکی از 36 بوی گوناگون وانیل را دارد و از دیگر خواص طبیعی وانیل در پودر وانیلین خبری نیست. وانیل اصل به شکل یک چوبه یا غلاف باریک سیاه رنگ است که باید آن را به وسیله یک چاقوی تیز شکافت و با پشت چاقو خمیر درون آن را درآورد و داخل سس ها یا خمیرها ریخت.
در واقع وانیل گیاهی است از خاندان ارکیده ها که در زمره گیاهان پیچکی به شمار آیند. بلندی آن، گاهی به 10 متر هم می رسد و از بزرگ ترین اعضای گروه ارکیده هاست. غنچه زیبای آن به رنگ های سفید، زرد و یا سبز است که تنها چند ساعت دوام می آورد. محصول این گیاه غلاف های بلندی به شکل غلاف های لوبیا می باشد که در حالت تازه بدون عطر و مزه هستند و پس از تخمیر، تبدیل به شاخه یا غلاف خوشبوی وانیل می شوند.
امروزه در نقاط بسیاری از جهان به کشت و پرورش وانیل اقدام می شود اما محصولات با کیفیت ماداگاسکار و مکزیک در صدر آن قرار دارند. از دیدگاه طب سنتی وانیل نیز همچون دیگر ادویه ها دارای ویژگی های خاص خود است. تأثیر وانیل بر روی سیستم عصبی و مغز انسان موجب کاهش ترس و واهمه شده، افسردگی را نیز کاهش می دهد. در موارد بالا البته گرانیول که در انواع گل های رُز نیز موجود است، این تأثیرات را دارد.