سماق یا سماک
نام علم درختچه ایست کوهستانی که میوه های خوشه ای دارد و میوه آن پس از کوبیده شدن به عنوان چاشنی، همراه با غذاهایی همچون کباب استفاده می شود. طعم آن گرایش به ترشی دارد.
درختچه سماق در شمیران، تفرش، خراسان، قم، محلات، شیراز، رودبار، تبریز، و باغات اقلید و بعضی از کشورهای خاورمیانه می روید. سماق برای دندان درد مفید است و اشتها را تحریک می کند. لثه را تقویت و از خون ریزی معده جلوگیری می کند. به دلیل داشتن تانن فراوان قابض و پاک کننده معده می باشد. خوردن سماق تازه ایجاد مسمومیت می کند. همچنین سماق برای بیماران دیابتی بسیار مفید است. یکی از اجزای سفره هفت سین ایرانیان است. در یونان باستان از چوب سماق به جهت رنگ آمیزی پارچه های پشمی استفاده می شده است و در کشور ایتالیا از این گیاه برای رنگ دادن به چرم نیز استفاده شده است.
خواص و کاربرد
کاربردهای سماق بیشتر در تولید و چاشنی غذایی می باشد. همچنین از خواص دارویی بی نظیر آن در طب سنتی استفاده میشود. از نظرترکیبات شیمیایی در میوه و در برگهای سماق تانن فراوانی موجود است. در برگهای خشک آن بین 15 تا 30 درصد تانن وجود دارد و به علاوه یک ماده رنگین زرد به نام میریستین یافت می شود. در میوه آن علاوه بر تانن مقدار قابل توجهی سیتریک اسید، وینیک اسید، مالیک اسید موجود است که مزه ترش و قابض را به آن می دهد. برای رفع اسهال خونی و جلوگیری از خون ریزی و اخلاط خونی از ریه همراه با سرفه مفید است.
ترکیبات
ترکیبات میوه: در آنالیزی که بر روی میوه سماق انجام گرفت، مشخص شد که شامل: 6/9 درصد رطوبت، 4/7 درصد روغن، 6/2 پروتئین، 6/14 درصد فیبر، 8/1 درصد خاکستر و 8 /63 درصد عصاره محلول در آب می باشد. سماق محتوای طیف گسترده ای از ترکیبات فعال دارویی از قبیل اسیدهای ارگانیک، فنولیک اسید، فلاونوئیدها، آنتوسیانینها، تاننهای هیدرولیزکننده و ترپنوئیدها می باشد.
طرز تهیه دمنوش سماق برای لاغری
یک الی دو قاشق سماق پودر شده را در آب جوش ریخته و همانند چای معمولی آن را دم کنید. بهتر است کمی نبات سفید خرد شده در آن اضافه کنید تا طبیعت سرد آن نیز اصلاح شود. سپس برای مدت کوتاهی کنار گزاشته تا ته نشین شود و بعد با کمک صافی ریز در فنجان مناسب ریخته و میل کنید. برای داشتن شکمی تخت، بهتر است بعد از هر وعده غذایی نصف قاشق چایی خوری سماق به همراه آب بخورید؛ این کار باعث گرفته شدن چربی غذا می شود.
مضرات سماق
- خوردن سماق تازه باعث مسمومیت می شود، بنابراین فقط باید خشک آن را مصرف نمود.
- به دلیل اینکه طبیعت سماق سرد است، برای افراد سرد مزاج مناسب نیست و باید با گیاهان گرم مصرف شود.
- مصرف بیش از حد سماق می تواند مسمومیت زا باشد.
- سماق را باید به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری نمایید.